نام تجاری گیاه:

Lemon verbena

نام علمی گیاه:

Lippia citriodora

تاریخچه:

گیاه به لیمو با نام علمی Lippia citriodora از خانواده Verbenaceae ، گیاهی بومی شیلی، پرو و آرژانتین است.

این گیاه به سبب خواص دارویی و عطر و طعم مطبوعش به ایران وارد و در مناطقی از كشور توسط شركتهای تولید كننده ی گیاهان دارویی به‌صورت محدود كشت شد. این گیاه را نخستین بار دریاسالاری فرانسوی در حدود سال 1767 میلادی به اروپا وارد کرد و گیاه شناسی فرانسوی به نام فیلیبرت کامرسون این گیاه را Aloysia triphylla نامید.

 این گیاه به افتخار ماریا لویزا ترزا دپارما (1819-1751) همسر پادشاه کارلوس چهارم و ملکه ی اسپانیا نام گذاری شد. به همین دلیل این گیاه در اسپانیا به نام یربا لویزا و در پرتغال به نام لوسیا- لیما شناخته می شود. این اسامی نخستین بار در سال 1784 در جلد اول کتاب گیاه شناسی به زبان اسپانیایی چاپ شدند.

• یونانیان باستان به امید دیدن خواب ها و رویاهای زیبا برگ های خشک شده ی به لیمو را در بالش خود می گذاشتند.
• به لیمو در دوران باستان برای تمیز کردن و به طور خاص تمیز کردن محراب پس از برگزاری آیین های تشریفاتی و مذهبی استفاده می شد.
• در مکزیک برگ های به لیمو را به صورت سرخ کرده مصرف می کنند. همچنین برگ های به لیموی خرد شده را به سبب معطر بودن، درست پیش از سرو به برنج پخته شده اضافه می کنند.

خواص :

1- بهبود عملکرد مفاصل و ماهیچه ها

 مجله یJournal of Alternative and Complementary Medicine در سال 2011 پژوهشی منتشر کرد که اثر به لیمو بر سلامت مفاصل را نشان می داد. در این مطالعه تأثیر مکمل های غذایی مثل به لیمو روی 45 فرد داوطلب به مدت 9 هفته بررسی شد. محققان دریافتند که پس از یک دوره ی سه تا چهار هفته ای، کاهش درد کلی در مفاصل و افزایش تحرک مفاصل دیده می شود. این یافته ها نشان می دهد، گیاه به لیمو خواص آنتی اکسیدانی قوی دارد که می توان آن را همچون دارویی مکمل استفاده کرد. پژوهشی دیگر در مجله ی فیزیولوژی کاربردی اروپا در سال 2011 منتشر شد. نتایج آن پژوهش نشان داد، مصرف عصاره ی به لیمو به مدت 21 روز در افرادی که هر روز حداقل به مدت 90 دقیقه کار می کنند، سبب کاهش آسیب های عضلانی می شود. مصرف این مکمل هیچ تأثیری بر توانایی و سرعت کاری آن ها نداشت.

2- آرامش بخش و تسکین دهنده ی اعصاب

 در پژوهشی که سال 2014 انجام شده است اثر گیاه به لیمو بر سلول های تحت استرس اکسیداتیو بررسی شد. نتایج  نشان دادند که این گیاه قادر است در غلظت های بهینه ی (25 و 50 میکرومولار) سلول های شبه نورونی PC12 را از مرگ سلولی حفاظت کند. استرس اکسیداتیو عامل اصلی تخریب نورونی در بسیاری از اختلالات عصبی است. استرس اکسیداتیو مثل آسیب بهDNA ، افزایش اکسیداسیون لیپید و پروتئین است که عامل اصلی بیماری های تخریب نورونی هستند. بنابراین استفاده از داروهای گیاهی با خاصیت آنتی اکسیدانی برای کاهش استرس اکسیداتیو و درنتیجه کاهش تخریب نورونی می تواند یکی از راهکارهای درمان این اختلالات عصبی باشد. مطالعه ی حاضر شواهدی را فراهم می کند که بیان کننده ی خاصیت دارویی گیاه به لیمو در اختلالات عصبی است. در پژوهش دیگری روی موش های آزمایشگاهی مشخص شد، عصاره ی آبی به لیمو با سازوکاری شبیه بنزودیازپین، در موش ها اثر آرام بخشی دارد.

3- ضد تشنج

 در پژوهشی اثر ضدتشنجی عصاره ی به لیمو در موش های آزمایشگاهی بررسی شد و نشان داد که عصاره ی به لیمو فعالیّت ضد تشنجی دارد. این فعالیت به سبب وجود فلاونوئیدها و الکالوئیدهای در آن است. عصاره ی این گیاه اثر مهاری گابا(GABA) را تقویت می کند که ممکن است به فعال شدن گیرنده های بنزودیازپین مربوط شود. براساس یافته های پژوهش دیگری که در مجله ی International Journal of Preventive Medicine در سال 2016 منتشر شد فلاونوئیدها زمان تشنج را به تأخیر انداخته و مدت زمان آن را کاهش می دهند.

4- برطرف کننده تپش قلب

 پژوهشی روی موش های آزمایشگاهی نشان می دهد، عصاره ی به لیمو می تواند به طور وابسته به دوز و مقطعی به کاهش فشار خون کمک کند و در نهایت می تواند اثر این گیاه بر کاهش اضطراب را نشان دهد. نتایج نشان داد که خاصیت تنظیم کنندگی فشار خون در این گیاه به دلیل وجود فلاونوئیدهای آن است. نتایج این پژوهش در مجله ی Latin American Journal of Pharmacy در سال 2010 منتشر شده است.

5- بهبود عملکرد گوارش

 پژوهش ها نشان می دهد که چای یا دمنوش به لیمو به دلیل داشتن خاصیت ضد انقباضی (ضد اسپاسم) به آرام کردن معده کمک کرده و از ایجاد نفخ و سوء هاضمه جلوگیری می کند. در پژوهشی اثرات ضد انقباضی عصاره ی آبی به لیمو روی موش های آزمایشگاهی بررسی شد. این گیاه به طور گسترده در کشورهای جنوب آمریکا برای درمان اختلالات گوارشی و هضم آسان غذا استفاده می شود. خاصیت ضد انقباضی عصاره ی به لیمو به دلیل فعال شدن کانال های K+ است. عصاره ی  به لیمو انقباض ناشی از تولید مقدار زیاد –(+K) را آرام می کند. در غلظت های پایین، عصاره ی به لیمو مانع از متابولیسم هوازی می شود. فلاونوئید ویتکسین مسئول این خاصیت به لیمو است. 

6- آنتی باکتریال

محققان در پژوهشی در سال 2013 ، اثر آنتی باکتریال عصاره های اتانولی و آبی به لیمو را بررسی کردند. نتایج این پژوهش که در ژورنال Annals of Biological Research  منتشر شد نشان داد این گیاه خاصیت آنتی باکتریال دارد و اثر ضد باکتریایی عصاره اتانولی برگ آن در برابر باکتری های گرم مثبت، قوی تر از اثر آن بر باکتری های گرم منفی است.